Η υπερκατανάλωση αντιβιοτικών, τα βρώμικα χέρια και οι αποκλειστικές νοσοκόμες ενισχύουν τα ανθεκτικά μικρόβια.

Η 50χρονη Σ.Γ, μητέρα δυο παιδιών, έδινε μάχη με τον καρκίνο του μαστού τα τελευταία τρία χρόνια. Είχε υποβληθεί σε μια οδυνηρή μαστεκτομή, είχε κάνει χημειοθεραπεία, περνώντας τη βάσανο των παρενεργειών που προκαλούσε το τοξικό σχήμα των φαρμάκων, είχε χάσει τα μαλλιά της, 20 κιλά και είχε γίνει αγνώριστη. Επίσης είχε δεχτεί πάνω από 10 ακτινοβολίες στο σημείο που ήταν η εστία του καρκίνου, μετά τη χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης του μαστού διάρκειας πάνω από τρεις ώρες.

Η 50χρονη γυναίκα κατάφερε να νικήσει τον καρκίνο και η οικογένεια της είχαν αρχίσει να χαμογελάνε και να κάνουν όνειρα για το μέλλον, μετά της επώδυνη περιπέτεια της υγείας της.

Έχουν περάσει έξι μήνες από το θάνατο της και οι δικοί της άνθρωποι δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν ότι η αγαπημένη τους μάνα, σύζυγος αδελφή έχασε τη ζωή της από ενδονοσοκομειακή λοίμωξη. Η αίτια του θανάτου της, ήταν τα ανθεκτικά μικρόβια και όχι ο καρκίνος. Πόσο κρίμα.

Στη χώρα μας κάθε μέρα σχεδόν πέντε άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από τα ανθεκτικά μικρόβια ενώ συνολικά πεθαίνουν από την ίδια αιτία, 1627 παιδιά, άνδρες και γυναίκες, που έχουν νικήσει τον καρκίνο του πνεύμονα, του εντέρου ή άλλες σοβαρές παθήσεις έχουν επιβιώσει από εμφράγματα και τροχαία ατυχήματα. Για να καταλάβουμε το μέγεθος του προβλήματος, τα τελευταία χρόνια δεν έχουν βγει νέα αντιβιοτικά που να μπορούν να αντιμετωπίσουν τα ανθεκτικά μικρόβια, που είναι ο νούμερο ένα κίνδυνος στα νοσοκομεία. Γιατί; Επειδή όπως λένε οι ειδικοί καταπίνουμε τα αντιβιοτικά σαν τις καραμέλες αλλά και γιατί στα νοσοκομεία, δεν τηρείται ο βασικός κάνονας που είναι το συχνό πλύσιμο των χεριών με συνέπεια οι ασθενείς, οι συνοδοί, οι υγειονομικοί και άλλοι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία, να μεταφέρουν τα μικρόβια από τον έναν θάλαμο στον άλλο.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το 70% των επαγγελματιών υγείας δεν εφαρμόζει συστηματικά στην καθημερινή τους πρακτική την Υγιεινή των Χεριών. Μάλιστα μετά από έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι ένας στους 10 ασθενείς μπορεί να εμφανίσει λοίμωξη που συνδέεται με τη νοσηλεία του, ενώ  πάνω από 50% των λοιμώξεων του χειρουργικών περιστατικών προκαλούνται από ανθεκτικά μικρόβια. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που ο ΠΟΥ έχει καθιερώσει Παγκόσμια Ημέρα Υγιεινής των Χεριών στις 5 Μαΐου.

Για όλους αυτούς τους λόγους, λοιπόν, η μικροβιακή αντοχή μας αφορά όλους. Την Πολιτεία, την επιστημονική κοινότητα και  φυσικά τους πολίτες που καταπίνουν τα αντιβιοτικά «σαν καραμέλες» με συνέπεια αυτά να γίνονται ολοένα και πιο ανθεκτικά στην αντιβίωση, να μεταλλάσσονται σε  σούπερ- μικρόβια και να κάνουν πάρτι στα νοσοκομεία μας. Η ανάγκη χρηματοδότησης προγραμμάτων ελέγχου λοιμώξεων και η δημιουργία Τμημάτων Ελέγχου Λοιμώξεων στα ελληνικά νοσοκομεία είναι τα μέτρα που θα αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο των ανθεκτικών μικροβίων που απειλεί τη δημόσια υγεία. Γι΄ αυτό είναι απαραίτητος ο συντονισμός όλων και η κοινή δράση για την καταπολέμηση της, καθώς κάθε τρία δευτερόλεπτα πεθαίνει ένας ασθενής σε παγκόσμια κλίμακα από πολυανθεκτικά μικρόβια.

«Η αντοχή μπαίνει σαν πρόκληση ηθικής απέναντι στα παιδιά μας», ώστε «να σταματήσουμε να δανειζόμαστε ένα κομμάτι από τη ζωή τους», ανέφεραν χαρακτηριστικά ειδικοί επιστήμονες σε εκδήλωση με θέμα «Μικροβιακή αντοχή και προεκτάσεις στη Δημόσια υγεία. Μήπως δανειζόμαστε από τα παιδιά μας μεγάλο υγειονομικό κεφάλαιο;».

Χρειάζεται πολιτική βούληση, σύμφωνα με τον Αλκιβιάδη Βατόπουλο, κοσμήτορα της Μικροβιολογίας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, για να αλλάξει η κατάσταση και η Ελλάδα να φύγει από τις πρώτες θέσεις με τη μεγαλύτερη κατανάλωση αντιβιοτικών και τη μικροβιακή αντοχή. Πρόληψη λοιμώξεων, σωστή θεραπεία και σωστή χρήση αντιβιοτικών, πρέπει να γίνει «κτήμα» όλων, καθώς το τέλος των «θαυμαστών φαρμάκων» είναι επί θύρας, εφόσον δεν έχουν κυκλοφορήσει την τελευταία δεκαετία ούτε πρόκειται να κυκλοφορήσουν τουλάχιστο για μια δεκαετία νεότερα αντιβιοτικά δραστικά στα ανθεκτικά μικρόβια.

Οι αποκλειστικές νοσοκόμες μέρος του προβλήματος

Οι αποκλειστικές νοσοκόμες είναι ένας ακόμα παράγοντες που διασπείρονται τα μικρόβια στα νοσοκομεία  όπως  ανέφερε ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων, Παθολόγος- Λοιμωξιολόγος Παναγιώτης Γαργαλιάνος:«Σημαντικός αρνητικός παράγοντας στη διασπορά λοιμώξεων στα νοσοκομεία, είναι η υπερβολική απασχόληση στα νοσοκομεία ιδιωτικών νοσοκόμων, αυτών που ονομάζουμε «αποκλειστική αδελφή». Το γεγονός ότι δεν πλένουν συχνά τα χέρια τους έχει ως αποτέλεσμα να διασπείρουν τα μικρόβια από τον ένα ασθενή στον άλλο.

«Διεγείρουμε τη μικροβιακή αντοχή»

«Επιλέγοντας λανθασμένα να  καταναλώνουμε  αντιβιοτικά, ενώ δεν υπάρχει λοίμωξη «διεγείρουμε τη μικροβιακή αντοχή» , με τραγικό αποτέλεσμα τον θάνατο ασθενών από μικρόβια ανθεκτικά σε όλα τα αντιβιοτικά», ανέφερε η Ελένη Γιαμαρέλλου, λοιμωξιολόγος, ομότιμη καθηγήτρια Παθολογίας του ΕΚΠΑ.

Σημείωσε ότι το 51,8% των μικροβίων που απομονώνονται στα νοσοκομεία είναι πολυανθεκτικά μικρόβια και πάνω από το 50% ανθεκτικά στα περισσότερα διαθέσιμα αντιβιοτικά. Τα ελληνικά νοσοκομεία, είπε η κ. Γιαμαρέλλου, έχουν υψηλά ποσοστά μικροβίων και, σύμφωνα με στοιχεία του 2015, το 44% των ασθενών που προσβλήθηκαν έχασε τη ζωή του και περίπου το 30% χρειάσθηκε επιπλέον νοσηλεία. Το πρόβλημα δεν εξαντλείται μόνο στα νοσοκομεία, όπου η υπερκατανάλωση αντιβιοτικών αγγίζει το 55%, αλλά και στην κοινότητα, αφού «καταναλώνουμε αντιβιοτικά σαν “καραμέλες”».

Από την τελευταία επίσημη δημοσκόπηση που έγινε στη χώρα μας, τον Νοέμβριο του 2015, διαπιστώθηκε ότι ένας στους δύο ενήλικες άνω των 18 ετών έχει πάρει αντιβιοτικά τον τελευταίο χρόνο και 70,5% των παιδιών, κάτω των 18 ετών. Επιπλέον, ένας στους τέσσερις, που λαμβάνει αντιβιοτικό, το παίρνει χωρίς συνταγή, είτε αγοράζοντας το (15,6%) είτε έχοντας στο σπίτι από προηγούμενη χρήση (36%).

Συμπτώματα για τα οποία οι Έλληνες παίρνουν αντιβιοτικά είναι το συνάχι, σε ποσοστό 90,7%, ο πονόλαιμος (76,8%), ο πυρετός (66,9%), η διάρροια (90,8%), «δηλαδή, 100% για ιώσεις», όπως είπε η κ. Γιαμαρέλλου. Σύμφωνα με την ίδια, για την κατάσταση ευθύνες φέρουν και οι επαγγελματίες υγείας, αφού είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι η υπερκατανάλωση προκαλεί μικροβιακή αντοχή και με την ορθολογική χορήγηση μπορεί να μειωθεί η αντοχή ή ακόμα να προληφθεί η ανάπτυξη αντοχής και να διασωθούν επιτέλους τα πολυτιμότερα φάρμακα.

Μίλησε για το Strep-test στην αμυγδαλίτιδα και φαρυγγίτιδα που πρέπει να γίνεται στο ιατρείο από τον ίδιο τον γιατρό, που ασκεί Πρωτοβάθμια Φροντίδα Περίθαλψη (ΠΦΥ) και το οποίο εξασφαλίζει σε 5-10 λεπτά την απουσία ή την παρουσία πυογόνου στρεπτόκοκκου και, επομένως, τη χορήγηση ή όχι πενικιλίνης. Είναι φθηνό: Στοιχίζει 1-2 ευρώ και δεν αποτελεί εργαστηριακή εξέταση για τον μικροβιολόγο.

Ωστόσο, σε μελέτη που διοργανώθηκε από τη Δ’ Παθολογική Κλινική του Νοσοκομείου «Αττικόν» το 2006-2007, σε συνεργασία με τους Παιδίατρους που ασκούν ΠΦΥ στη ΝΔ Αττική, διαπιστώθηκε ότι οι παιδίατροι που δεν χρησιμοποιούσαν το Strep test συνταγογραφούσαν πολύ συχνότερα αντιβιοτικά σε ποσοστό 72,2%, έναντι 28,2% που χρησιμοποιούσαν το Strep test. Αναφερόμενη στα νοσοκομεία, η κ. Γιαμαρέλλου, υπογράμμισε την ανάγκη οργάνωσης σε κάθε νοσοκομείο ειδικής ομάδας επιτήρησης της κατανάλωσης και της ορθής χρήσης των αντιβιοτικών, προτείνοντας σειρά μέτρων για τη διαχείριση και επιτήρηση της ορθολογικής συνταγογραφίας, ενώ μίλησε και για συνεχή εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας.