«Χρειάζομαι σπονδυλοδεσία, γιατρέ;»: H απάντηση σε ένα συχνό και αγωνιώδες ερώτημα
Η οσφυαλγία, δηλαδή ο πόνος στη μέση είναι ένα από τα συχνότερα συμπτώματα για τα οποία παραπονιούνται πολλοί άνθρωποι και ένας από τους συχνότερους λόγους επίσκεψης στο γιατρό και αναρρωτικής άδειας. Ωστόσο, η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών δεν θα χρειαστούν επέμβαση, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις που τελικά θα τη χρειαστούν, η επέμβαση θα είναι μια δισκεκτομή ή μια αποσυμπίεση του σπονδυλικού σωλήνα. “Οπότε σπονδυλοδεσία χρειάζεται στον σωστό ασθενή, από τον σωστό χειρουργό, με τον σωστό τρόπο», διευκρινίζει ο κ. Παντελής Σταυρινού, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Κολωνίας, Γερμανία. Και σε αυτή την επέμβαση όμως η διαφήμιση και το μάρκετινγκ έχουν κάνουν το …θαύμα τους γι’ αυτό και πολλοί ασθενείς επιμένουν να ρωτούν: “Χρειάζομαι όμως και σπονδυλοδεσία, έτσι δεν είναι γιατρέ;…”
Η παραπάνω ερώτηση κρύβει μια βαθιά ανησυχία, στα όρια του φόβου, για την τεχνική της σπονδυλοδεσίας. Ο φόβος αυτός είναι εν μέρει κατανοητός, καθώς τα προηγούμενα χρόνια παρατηρήθηκε μια πολύ μεγάλη αύξηση των επεμβάσεων σπονδυλοδεσίας ανά τον κόσμο συχνά καθ’ υπερβολή και όχι πάντα με καλά αποτελέσματα.
Τι είναι λοιπόν σπονδυλοδεσία και σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται; “Η σπονδυλοδεσία είναι η χειρουργική τεχνική στην οποία ο χειρουργός τοποθετεί εμφυτεύματα στη σπονδυλική στήλη με σκοπό τη μόνιμη «ένωση» δύο ή περισσοτέρων σπονδύλων στη σπονδυλική στήλη, καταργώντας την μεταξύ τους κίνηση μας” λέει ο κ. Σταυρινός και συνεχίζει: “Για παράδειγμα σ΄ έναν ασθενή που έσπασε το χέρι του ορθοπαιδικός θα τοποθετήσει γύψο για να «ξαναενωθούν» τα οστά. Έτσι συμβαίνει και στην περίπτωση της σπονδυλοδεσίας: ο χειρουργός θέλει να «ενωθούν» οι σπόνδυλοι και γι’ αυτό τοποθετεί εμφυτεύματα (π.χ. βίδες), προκειμένου η σπονδυλική στήλη να είναι ακίνητη όσο πραγματοποιείται αυτή η «ένωση». Οι βίδες σταθεροποιούν τη σπονδυλική στήλη και αποτρέπουν τις περιττές κινήσεις, δημιουργώντας το κατάλληλο περιβάλλον για να ολοκληρωθεί η σπονδυλοδεσία”.
Η διαδικασία της σπονδυλοδεσίας, δηλαδή η βιολογική διαδικασία «ένωσης» των σπονδύλων διαρκεί 12 μήνες ή και περισσότερο, επομένως τα υλικά που τοποθετούνται είναι σημαντικά, προκειμένου η σπονδυλική στήλη να είναι ακίνητη σ’ εκείνο το σημείο, να μην πονάει ο πάσχων και να επιστρέψει άμεσα στις δραστηριότητές του. Πριν από μερικές δεκαετίες, η διαδικασία της σπονδυλοδεσίας απαιτούσε από τον ασθενή ακινητοποίηση στο κρεβάτι για εβδομάδες. “Σήμερα όμως, με τις σύγχρονες τεχνικές, οι ασθενείς κινητοποιούνται άμεσα, συχνά ακόμα και την ίδια μέρα του χειρουργείου”, διευκρινίζει ο κ. Σταυρινού.
Ποιος ασθενής χρειάζεται σπονδυλοδεσία; Αυτή είναι ίσως η πιο δύσκολη ερώτηση να απαντηθεί. Αν το πρόβλημα είναι πόνος στο ένα ή και στα δύο πόδια κατά το περπάτημα, τότε είναι πολύ απίθανο να χρειάζεται σπονδυλοδεσία ως πρώτη αντιμετώπιση. Πιθανότατα το πρόβλημα να μπορεί να αντιμετωπιστεί συντηρητικά (δηλαδή με φαρμακευτική αγωγή, ξεκούραση, φυσικοθεραπεία κ.λπ.). Αν χρειαστεί χειρουργείο, τότε συνήθως χρειάζεται μια απλή αποσυμπίεση των νευρικών στοιχείων.
Αν όμως υπάρχει και έντονος πόνος στη μέση και οι εξετάσεις δείχνουν π.χ. σπονδυλολίσθηση (δηλαδή ένας σπόνδυλος έχει «γλιστρήσει» από τη θέση του) με κινητικότητα στο χώρο που έχει δημιουργηθεί από το «γλίστρημα», τότε είναι πιθανό να χρειάζεται και συμπληρωματική σπονδυλοδεσία στον συγκεκριμένο χώρο.
Τα παραπάνω παραδείγματα σίγουρα δεν καλύπτουν όλο το φάσμα των ενδείξεων της σπονδυλοδεσίας, όμως μας δείχνουν ότι χρειάζεται πολύ προσεκτική επιλογή ασθενών για την κάθε θεραπεία.
Μπορεί η σπονδυλοδεσία να γίνει με ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές; Οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές είναι ουσιαστικά «ατραυματικές» τεχνικές. Τεχνικές με τις οποίες ο θεραπευτικός στόχος επιτυγχάνεται με το λιγότερο δυνατό τραύμα στους φυσιολογικούς, υγιείς ιστούς. Πριν από μερικά χρόνια, οι ασθενείς που χρειάζονταν μια απλή δισκεκτομή έμεναν στο νοσοκομείο για πολλές ημέρες και στο κρεβάτι για ακόμα περισσότερες! Σήμερα πλέον, οι ασθενείς μένουν στο νοσοκομείο μόνο μία ημέρα και επιστρέφουν στις δραστηριότητές τους μετά από μερικές ημέρες.
Αντίστοιχα, το χειρουργείο σπονδυλοδεσίας δεν απαιτεί πλέον μεγάλες τομές, ούτε συνοδεύεται από έντονο μετεγχειρητικό πόνο. Αντίθετα, γίνεται μέσα από πολύ μικρές τομές, με νοσηλεία 2 – 3 ημερών και ελάχιστο πόνο. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο όρος «ελάχιστα επεμβατική χειρουργική της σπονδυλικής στήλης» έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται από πολλούς καταχρηστικά. Αυτό που μετρά, στην πραγματικότητα, δεν είναι το μέγεθος της τομής αλλά η ποιότητα της δουλειάς.
Πολύ συχνά ασθενείς μιλάνε π.χ. για «λέιζερ» στη σπονδυλική στήλη. Παρόλο που το λέιζερ είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τους νευροχειρουργούς (π.χ. για την αφαίρεση κάποιων όγκων), στην πραγματικότητα δεν χρησιμοποιείται στη χειρουργική της σπονδυλικής στήλης. Δεν μπορεί να αφαιρεθεί ένα οστεόφυτο με λέιζερ, δεν μπορεί να τοποθετηθεί μια βίδα με λέιζερ, ούτε μπορεί να απελευθερωθεί ένα νεύρο με λέιζερ. Η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική της σπονδυλικής στήλης είναι πολύ περισσότερα από ένα εργαλείο διαφήμισης. Ο νευροχειρουργός ο οποίος έχει εκπαιδευτεί σωστά θα εφαρμόσει την καταλληλότερη και πιο αποτελεσματική θεραπεία για το συγκεκριμένο πρόβλημα του ασθενούς.
