Οξεία λοιμώδης γαστρεντερίτιδα: Η επιδημική νόσος του καλοκαιριού

Ο Αύγουστος είναι ο κατεξοχήν μήνας διακοπών και είναι πραγματικά μεγάλη ατυχία να κολλήσει κάποιος γαστρεντερίτιδα αυτή την περίοδο, που όλοι την περιμένουμε με ανυπομονησία, για να ξεκουραστούμε και να γεμίσουμε τις μπαταρίες μας δίπλα στη θάλασσα.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η οξεία λοιμώδη γαστρεντερίτιδα είναι η επιδημική νόσος του καλοκαιριού (υψηλές θερμοκρασίες που ευνοούν τη  ανάπτυξη ίων κλπ)  και θα πρέπει αν είμαστε αρκετά προσεκτικοί για να μην περάσουμε την άδειά μας δίπλα στη …τουαλέτα.

Οι περισσότερες ιογενείς γαστρεντερίτιδες συμβαίνουν συνήθως σε κλειστές κοινότητες π.χ. μεταξύ των μελών μίας οικογένειας, σε ιδρύματα, κέντρα ημερήσιας φροντίδας, σχολεία, σε καράβια και κρουαζιερόπλοια (γι’ αυτό ονομάζεται και “ιός της κρουαζιέρας-cruise ship virus”) και σε κατασκηνώσεις.

Για τους παραπάνω λόγους υπάρχει μία σχετική έξαρση των ιογενών γαστρεντερίτιδων από νόρο-ϊούς τους καλοκαιρινούς μήνες, γι’ αυτό καλείται και ως  “η γρίπη του καλοκαιριού” καθώς έχουν κάποια κοινά συμπτώματα με τη γρίπη.

Η Ειδική Παθολόγος Αγγελική Κασκαρά  Αναπληρώτρια Διευθύντρια Δ΄της Παθολογικής Κλινικής του Metropolitan General μας εξηγεί τις είναι η οξεία γαστρεντερίτιδα, πω μεταδίδεται και ποια είναι τα μέτρα προφύλαξης από τη «γρίπη του καλοκαιρού»:

«Η  οξεία γαστρεντερίτιδα ορίζεται ως διαρροϊκή νόσος οξείας έναρξης, που πιθανόν να συνοδεύεται από ναυτία, εμετούς, πυρετό ή κοιλιακό άλγος και μπορεί να οφείλεται σε μεγάλη ποικιλία λοιμογόνων παραγόντων (ιών, μικροβίων και παρασίτων) ενώ ποικίλει σε βαρύτητα».

Η νόσος μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση, νευρολογικές επιπλοκές (σύνδρομο Guillain-Barre) αλλά και αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο, καταστάσεις ιδιαίτερα σοβαρές και  σε αρκετά περιπτώσεις απειλητικές για τη ζωή των παιδιών, των ηλικιωμένων, των ανοσοκατασταλμένων ή ατόμων με σοβαρά υποκείμενα προβλήματα υγείας.

Αίτιες

1.Ιοί

Η συχνότητα της οξείας γαστρεντερίτιδας από ιούς είναι εποχιακή:

• Νόρο-ϊοί από Νοέμβριο έως Ιανουάριο

• Ρότα-ϊοί από Φεβρουάριο έως Απρίλιο
• Άδενο-ϊοί το καλοκαίρι (κυρίως από Ιούνιο έως Οκτώβριο) και
• Άστρο-ϊοί τον χειμώνα και την άνοιξη

Τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν από 1 έως 10 ημέρες, ανάλογα με τον ιό. Συνήθως διαρκούν 24-48 ώρες.

Μετάδοση

-Από άτομο σε άτομο, αφού οι ιοί είναι πολύ και αποβάλλονται στις εκκρίσεις του αναπνευστικού, στα κόπρανα καθώς και στα εμέσματα των ασθενών. Επιβιώνουν στο περιβάλλον έως και 72 ώρες και ακόμη και μία μικρή ποσότητα ιού αρκεί για να μολυνθεί κάποιος. Η μετάδοση αρχίζει από την πρώτη ημέρα της αδιαθεσίας έως και τουλάχιστον 3 ημέρες από την ανάρρωσή τους.

Η μόλυνση μπορεί να γίνει με εισπνοή μολυσμένων σταγονιδίων, με επαφή με κόπρανα ή εμέσματα ή με μολυσμένες επιφάνειες ή αντικείμενα, σε περιπτώσεις έντονης διάρροιας ή εμετών των ασθενών.

Ο συνηθέστερος τρόπος μόλυνσης είναι η κατανάλωση κάποιου ποτού ή τρόφιμου, που μολύνθηκε από ένα άτομο με ιογενή γαστρεντερίτιδα κατά την προετοιμασία του, ιδιαίτερα όταν αυτό το άτομο δεν πλένει τα χέρια του επιμελώς μετά τη χρήση της τουαλέτας.

2.Μικρόβια:

• Σαλμονέλα από μολυσμένα ανεπαρκώς μαγειρεμένα πουλερικά και αυγά, από μη παστεριωμένο γάλα και από επαφή με ερπετά, πουλιά και αμφίβια ενώ το καμπυλοβακτηρίδιο περιστασιακά μεταδίδεται από επαφή με σκυλιά και γάτες που έχουν διάρροια

• Σιγκέλα (shigella), που μεταδίδεται συνήθως από άτομο σε άτομο ή από μολυσμένα ωμά οστρακοειδή ή κατά τη διάρκεια ταξιδιού σε τροπικές περιοχές του αναπτυσσόμενου κόσμου.
• Το εντεροαιμορραγικό στέλεχος του κολοβακτηριδίου που παράγει την τοξίνη shiga (shiga-toxin producing Escherichia coli O157:H7) αλλά και άλλα στελέχη (εντεροπαθογόνα, εντεροδιηθητικά κλπ). Μη καλά μαγειρεμένο μοσχάρι, μη παστεριωμένο γάλα και χυμός και μολυσμένο νερό είναι πιθανές εστίες προέλευσης.

3. Παράσιτα

Τα παράσιτα (πρωτόζωα), που αποτελεί ένα ακόμη αίτιο γαστρεντερίτιδας προκαλούν συνήθως επίμονη διάρροια, είναι σχετικά σπάνια για τον ελληνικό πληθυσμό αλλά εμφανίζονται συνήθως σε οικονομικούς μετανάστες. Το συχνότερο είναι: η Giardia lamblia, ενώ σπανιότεροι είναι οι σκώληκες Enterobius vermicularis (οξύουρος).

 Μέτρα Πρόληψης

• Εμβολιασμός των βρεφών με τα εμβόλια για τον ρότα-ιό και σε περίπτωση διάρροιας οι πάνες να αλλάζονται συχνά, στο μπάνιο αλλά μακριά από νερό.
• Άτομα που νοσούν να μη ετοιμάζουν φαγητό για άλλους ή να μην έρχονται σε στενή επαφή με άλλους έως και για 2-3 ημέρες μετά την ανάρρωσή τους.
• Καλό πλύσιμο το χεριών με σαπούνι και νερό μετά τη χρήση της τουαλέτας, την αλλαγή πάνας και πριν το μαγείρεμα, προετοιμασία και χειρισμό των τροφίμων.
• Καλό πλύσιμο των φρούτων και των λαχανικών.
• Διεξοδικό μαγείρεμα των θαλασσινών και οστρακοειδών πριν την κατανάλωσή τους.
• Καλός καθαρισμός και απολύμανση των επιφανειών μετά από διάρροια ή εμετό.
• Άμεσο πλύσιμο των ρούχων ή υφασμάτων που μπορεί να επιμολύνθηκαν με εμετό ή κόπρανα.
• Αποφυγή κατανάλωσης σε ταξίδι ύποπτων τροφών ή ποτών.
• Πάσχοντα άτομα με διάρροια να μην κολυμπούν και οι λοιποί κολυμβητές να αποφεύγουν την κατάποση νερού.