Γιατί ο καύσωνας απειλεί τους ηλικιωμένους;
Οι περσινοί καύσωνες κόστισαν τη ζωή σε 61.672 Ευρωπαίους σε 35 χώρες. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονταν περισσότεροι από 2.700 άτομα στην Ελλάδα εκ των οποίων πάνω από 2.200 είχαν ηλικία άνω των 80 ετών ενώ άλλοι 320 ήταν 65-79 ετών. Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών αποτελούσαν τα τρία τέταρτα των θυμάτων από τους καύσωνες του 2022, σύμφωνα με τα δεδομένα που δημοσιεύθηκαν στις 10 Ιουλίου 2023 στο ιατρικό περιοδικό Nature Medicine.
Οι ερευνητές που εξέτασαν τους παραπάνω θανάτους από κάθε αιτία στην βάση δεδομένων της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Αρχής (EUROSTAT), υπολόγισαν ότι αν δεν γίνει κάτι για να αναχαιτιστεί η κλιματική αλλαγή, οι νεκροί στην Ευρώπη από τη ζέστη θα αυξηθούν κατά μέσο όρο σε πάνω από 68.000 τον χρόνο μέχρι το 2030, σε πάνω από 94.000 έως το 2040 και σε πάνω από 120.000 τον χρόνο μέχρι το 2050!
«Η ζέστη μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό, ειδικά στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού στις οποίες ανήκουν οι ηλικιωμένοι», επισημαίνει η Ειδική Παθολόγος δρ Χρυσούλα Λιάκου, MD, PhD. «Καθώς ο πλανήτης υπερθερμαίνεται και ο πληθυσμός γερνάει, οι απώλειες λόγω ζέστης μεταξύ των ηλικιωμένων αναμένεται να αυξηθούν».
Τι μας καθιστά τόσο ευάλωτους στις υψηλές θερμοκρασίες καθώς μεγαλώνουμε
«Η ιατρική έρευνα έχει δείξει πως είναι πολλοί οι βιολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες που παίζουν ρόλο», απαντά η δρ Λιάκου. «Αφενός ο οργανισμός των ηλικιωμένων δεν προσαρμόζεται καλά στη ζέστη, αφετέρου είναι πιθανότερο να πάσχουν από χρόνια προβλήματα υγείας και να λαμβάνουν φάρμακα που αυξάνουν την ευαισθησία στις υψηλές θερμοκρασίες».
Ακόμα και οι υγιείς ηλικιωμένοι δυσκολεύονται όταν κάνει πολλή ζέστη, διότι με την πάροδο του χρόνου φθίνει το κέντρο ρύθμισης της σωματικής θερμοκρασίας στον εγκέφαλο.
«Όπως ο θερμοστάτης ρυθμίζει τη θερμοκρασία στα σπίτια μας, έτσι και ο υποθάλαμος του εγκεφάλου ρυθμίζει τη σωματική θερμοκρασία. Αναλόγως με τα εσωτερικά και τα εξωτερικά ερεθίσματα που λαμβάνει, κάνει τις απαιτούμενες προσαρμογές για να διατηρεί τη σωματική θερμοκρασία κοντά στους φυσιολογικούς 36,7 έως 37 βαθμούς Κελσίου. Η ευαισθησία του στα ερεθίσματα, όμως, μειώνεται με την ηλικία και έτσι ελαττώνεται η ικανότητά του να ρυθμίζει καλά τη θερμοκρασία μας» εξηγεί η ειδικός.
Επιπλέον, οι ηλικιωμένοι συχνά δυσκολεύονται να αντιληφθούν:
– αν κάνει πολλή ζέστη
– αν είναι αφυδατωμένοι, ακόμα κι αν δεν πάσχουν από προβλήματα υγείας.
-Το σώμα τους κατακρατά επίσης περισσότερη θερμότητα
– οι ιδρωτοποιοί αδένες τους εκκρίνουν λιγότερο ιδρώτα.
-η κυκλοφορία του αίματός τους είναι πιο αργή, με συνέπεια να εξωθείται λιγότερη θερμότητα στην επιφάνεια του δέρματος, για να αποβληθεί από τα αιμοφόρα αγγεία.
Ουσιαστικά όλα τα συστήματα που συμμετέχουν στη ρύθμιση της σωματικής θερμοκρασίας, από το καρδιαγγειακό μέχρι το ανοσοποιητικό, δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στην έντονη ζέστη.
Και αν ο ηλικιωμένος έχει ταυτοχρόνως έκπτωση των νοητικών λειτουργιών του, τότε η κατάσταση επιδεινώνεται.
Τα νοσήματα- φάρμακα
Επιπλέον τα νοσήματα που αυξάνουν τη δυσανεξία στη ζέστη, επηρεάζοντας τις φυσιολογικές αντιδράσεις του οργανισμού. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η καρδιοπάθεια, η νεφρική νόσος, ο υπερθυρεοειδισμός, η νόσος Graves, η πολλαπλή σκλήρυνση, ακόμα και η παχυσαρκία, οι ψυχικές διαταραχές και οι ουρολοιμώξεις.
Επίσης πολλά φάρμακα μπορεί να επηρεάσουν την εφίδρωση ή τους φυσικούς θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς όπως: αντικαταθλιπτικά, αντιυπερτασικά, διάφορα φάρμακα για την καρδιά και πολλά άλλα.
Τι να κάνετε
Σε περιόδους καύσωνα, οι ηλικιωμένοι πρέπει κατ’ αρχάς να επικοινωνούν με τον γιατρό τους, για να μάθουν αν τυχόν τα φάρμακα ή το πρόβλημα υγείας τους αυξάνουν την ευπάθειά τους στη ζέστη.
Πρέπει επίσης να μένουν όσο το δυνατόν περισσότερο σε κλιματιζόμενους χώρους και όχι να βασίζονται στους ανεμιστήρες για να δροσίζονται.
Όσοι δεν έχουν κλιματιστικό στο σπίτι, καλό είναι να περνούν την ημέρα τους σε άλλο χώρο (π.χ. του Δήμου τους, στα ΚΑΠΗ) με κλιματισμό.
Απαραίτητο είναι να πίνουν περισσότερο νερό απ’ όσο συνήθως, χωρίς να περιμένουν να διψάσουν.
Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας
Τα συμπτώματα της εξάντλησης είναι ζάλη, θολωμένη όραση, πονοκέφαλος, μέτρια αύξηση της σωματικής θερμοκρασίας (συνήθως πάνω από 37,7), κόπωση ή αδυναμία, ναυτία, έντονη εφίδρωση, έντονη δίψα, γρήγορη αναπνοή και ταχυκαρδία. Ένας ασθενής μπορεί να έχει ένα ή πολλά από αυτά τα συμπτώματα.
Σε αυτή την περίπτωση, ο ασθενής πρέπει να μεταφερθεί αμέσως σε δροσερό χώρο, να του αφαιρεθούν τα περιττά ρούχα και να τοποθετηθούν κρύες κομπρέσες στο μέτωπο, τις μασχάλες, τον αυχένα ή/και στο εσωτερικό των χεριών. Πρέπει επίσης να πίνει δροσερό νερό με μικρές γουλιές.
