Αντίδοτο στον καρκίνο η Εξατομικευμένη Ιατρική

Η μεγαλύτερη ελπίδα και η ισχυρότερη ασπίδα που διαθέτουμε κατά του καρκίνου σήμερα είναι η εξατομικευμένη ιατρική, όπως τόνισε στη διαδικτυακή ομιλία του ο κ. Μέλετιος-Αθανάσιος Δημόπουλος, Πρύτανης του ΕΚΠΑ και προσκεκλημένος του Διευθυντή του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, κ. Παναγιώτη Μπεχράκη. Η εν λόγω εκδήλωση οργανώθηκε από το Ινστιτούτο εν όψει της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καρκίνου – 4 Φεβρουαρίου.

Όπως φανερώνουν τα στοιχεία, ο καρκίνος παρουσίασε αυξητική τάση κατά τη διάρκεια του 2021, με 2.7 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις και 1.3 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως. Αυτό είναι αναμενόμενο, σύμφωνα με τον κ. Δημόπουλο, εφόσον ζούμε πολύ περισσότερο και ως εκ τούτου με την ηλικία αυξάνονται οι πιθανότητες κάποιας γονιδιακής μετάλλαξης.

Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής, σύμφωνα με τον κ. Δημόπουλο, αυξάνει και τις πιθανότητες εμφάνισης κάποιας γονιδιακής μετάλλαξης.

Στην χώρα μας για το έτος 2020, εντοπίστηκαν περισσότερες από 62.000 νέες διαγνώσεις και 33.000 θάνατοι.

Οι συχνότερες μορφές καρκίνου στις γυναίκες είναι:

-του μαστού (29%)

-του παχέος εντέρου (12%)

-του πνεύμονα (8%)

-του ενδομητρίου (8%)

-του παγκρέατος (4%)

και στους άνδρες:

-ο καρκίνος του πνεύμονα (19%)

-του προστάτη (18%)

-της ουροδόχου κύστης (14%)

-του παχέος εντέρου (13%)

-και του παγκρέατος (4%)

Ο καρκίνος είναι μια εξαιρετικά ετερογενή νόσο. Επίσης, έχει μεταστραφεί και έχει πάρει τη μορφή μιας χρόνιας πάθησης, σύμφωνα με τον διευθυντή του Ινστιτούτου Παναγιώτη Μπεχράκη. Τα νεοπλάσματα που προέρχονται από το ίδιο όργανο μπορεί να είναι επίσης ετερογενή. Συνεπώς στην αντιμετώπισή του δεν βοηθούν τυποποιημένες και αδιαφοροποίητες προσεγγίσεις, αλλά χρειάζεται εξατομίκευση των θεραπευτικών επιλογών.

Τι είναι η εξατομικευμένη  ιατρική

Η μορφή της Ιατρικής που χρησιμοποιεί πληροφορίες από  τη γενωμική, την πρωτεωμική και το περιβάλλον. Στόχος της είναι η πρόληψη, η διάγνωση και η θεραπεία της νόσου του συγκεκριμένου ασθενούς. Σημαντικό θεωρείται να αναγνωριστούν κλινικοί, παθολογοανατομικοί και γενωμικοί δείκτες που θα μπορούν να κατευθύνουν τις θεραπευτικές επιλογές.

Η τεχνολογική πρόοδος στην απεικόνιση και στη μοριακή διαγνωστική έχει συνεισφέρει σημαντικά στην εξέλιξη της εξατομικευμένης ιατρικής. Στόχος μας είναι να εντοπιστούν οι αποτελεσματικότερες προσεγγίσεις με βάση γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες παράγοντες, αλλά και τον τρόπο ζωής του κάθε ασθενούς.

Απαραίτητα εργαλεία για την ιατρική ακριβείας είναι:

-η λειτουργική απεικόνιση,

-η μοριακή παθολογοανατομία,

-η καθοδηγούμενη θεραπεία με βάση τις ειδικές γενωμικές μεταλλάξεις,

-οι μοριακές πλατφόρμες και

-οι ιστολογικοί βιοδείκτες.

Χημειοθεραπεία:

Δεν  ενδείκνυται για όλους τους ασθενείς. Η  τοξικότητα της εν λόγω μεθόδου μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα σε κάποιους από αυτούς – κυρίως σε όσους βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο της ασθένειας. Υπάρχει πλέον το τεστ Oncotypy-DX που μας βοηθάει να αναλύσουμε το πάνελ 21 γονιδίων και έτσι να καταλήξουμε σχετικά με την πιθανότητα οφέλους του συγκεκριμένου ασθενούς από την χημειοθεραπεία.

Η ανάπτυξη ογκολογικών registries (μητρώων):

Στόχος είναι η βελτίωση της θεραπείας και της πρόγνωσης. Τα μητρώα  θα συμβάλλουν στην αναγνώριση των ασθενών υψηλού κινδύνου, στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, στην αξιολόγηση της ποιότητας ζωής κ.ά.

Στην Ευρώπη υπάρχουν 200 τέτοια μητρώα, ενώ στη χώρα μας δεν έχει ακόμη ληφθεί η σχετική πολιτική απόφαση. «Είναι αναγκαίος ένας κεντρικός σχεδιασμός σε πολιτικό επίπεδο, ο οποίος θα βοηθούσε στην προσέλκυση επενδύσεων, απαραίτητων τόσο για τη δημιουργία υποδομών όσο και για την εκπαίδευση ανθρώπινου δυναμικού», σχολίασε ο Πρύτανης.
«Οι αλματώδεις εξελίξεις στην Ιατρική ανοίγουν καθημερινά νέους ορίζοντες, όσον αφορά την αντιμετώπιση του καρκίνου», επισήμανε ο κ. Μπεχράκης, διευθυντής του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδας. «Ο καρκίνος έχει πλέον πάρει τη μορφή μιας χρόνιας νόσου. Δεν πεθαίνουμε από αυτήν. Ζούμε μαζί της. Δεν είναι η… τρισκατάρατος νόσος αλλά μία νόσος όπως όλες. Σοβαρή αλλά αντιμετωπίσιμη – με την κατάλληλη πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία».

Το κάπνισμα

Ο διευθυντή του Ινστιτούτου, Παναγιώτης Μπεχράκης, έδωσε έμφαση στην «αδιαμφισβήτητη πλέον σύνδεση του καπνίσματος με τον καρκίνο του πνεύμονα», που είναι ο πιο επιθετικός αλλά και εκείνος με τις περισσότερες διαγνώσεις. Σύμφωνα με όσα υποστήριξε το 20% των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα οφείλεται στο κάπνισμα. Οι επικαιροποιημένες οδηγίες προληπτικού ελέγχου για καρκίνο πνεύμονος  συνιστούν σε όλους τους καπνιστές 50-80 ετών που έχουν μακροχρόνιο ιστορικό στο παρελθόν τους, π.χ. ένα πακέτο ημερησίως επί 20 χρόνια (ακόμη και στους πρώην καπνιστές που διέκοψαν την τελευταία 15ετία), να κάνουν ετησίως μια αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης ακτινοβολίας. Η αποτελεσματικότητα του προληπτικού ελέγχου αυτού του είδους συνεισφέρει στη δραστική μείωση των θανάτων κατά 20%-30%. Σημαντική είναι και η σωστή διατροφή και η συστηματική άσκηση.